باسمه تعالی
سرگذشت آشنایی با آقای دکتر محسن کدیور
در مراسمی که به مناسبت شب بیست‌وسوم ماه مبارک رمضان سال 1386 هجری شمسی در حسینیه‌ی ارشاد برگزار شد، رساله‌ای که توسط گروه ما (جمعی از دانش‌آموختگان دانشکده‌ی فنی دانشگاه تهران) تألیف شده بود، توزیع گردید.
این رساله به دو موضوع «جایگاه زیارت جامعه‌ی کبیره در نگاه علمای شیعه» و «تحقیق سندی» درباره‌ی این زیارت‌نامه پرداخته بود. هدف آن نیز نشان‌دادن خطاهای جناب آقای دکتر محسن کدیور در نامعتبرنشان‌دادن این زیارت بود.
خوشبختانه؛ شاهد بودیم که بسیاری از شرکت‌کنندگان فرهیخته‌ی مراسم، از این رساله استقبال کرده و به مطالعه‌ی آن پرداختند. اما در این‌میان گروهی نیز از هویت نگارندگان این رساله پرسش می‌نمودند و تعدادی قلیل هم زبان به طعن گشوده بودند.
این واکنش‌ها با شدت و ضعف، پیش از توزیع آن رساله و پس از آن نیز ابراز می‌شدند. بنابراین؛ اکنون که پایگاه اینترنتی تراث برای نقد دیدگاه‌های دین‌شناسانه‌ی ایشان برپاشده، معرفی سازمان‌دهنگان این پایگاه ضروری است.
در پاییز سال 1384 باخبر شدیم که جناب آقای دکتر کدیور تصمیم دارند به دعوت انجمن اسلامی گروه مهندسی برق دانشگاه تهران، جلساتی را در دانشکده‌ی فنی دانشگاه تهران برگزار کنند. برخی از دوستان ما نیز ـ که در آن‌زمان دانشجوی آن دانشکده بودند، ـ بر آن شدند تا در آن جلسات شرکت کنند.
ایشان در این جلسات که بنا بر اظهاراتشان قرار بود مدتی به طول بینجامد، دیدگاه‌های خود را مطرح می‌کردند و پیوسته از تعلق آن دیدگاه‌ها به رویکرد «نوگرایی دینی» سخن می گفتند. و طوری وانمود می‌کردند که این کشفیات علمی به ایشان تعلق دارد و پیش از آن، کسی به این دیدگاه‌ها دست نیافته است.
دوجلسه‌ی اول به این منوال گذشت. در آن جلسات تذکر آقای دکتر کدیور بسیار بر این بود که بیانات ایشان علمی است و در فضای فکری دانشگاه باید طرح شود. و به همین دلیل؛ ایشان این مباحث را در فضای حوزوی مطرح نکرده‌اند و به دانشگاه آمده‌اند.
پس با توجه به این نکته، ما نیز با موشکافی دقیق مهندسی و طبق استانداردهای علمی برخورد با مطالب علمی و فنی رفتار کردیم و مراحل چندگانه‌ای را که با «مرور ادبیات موضوع» شروع می‌شود را پی‌گرفتیم.
حاصل آن بررسی‌ها به اینجا رسید که مطالب بیان‌شده از جانب آقای دکتر کدیور از حیث موضوع و نحوه‌ی ورود به بحث، پیش از آن در کتاب‌های دیگری مطرح گشته و درنتیجه؛ یا آقای دکتر کدیور بدون مراجعه به آنها و عدم مرور کافی ادبیات طرح نظر کرده‌اند، و یا این‌که آنها را دیده‌اند و بدون ذکر منبع مصادره به مطلوب نموده‌اند!
این بررسی‌ها در سؤال و پاسخ حضوری که در انتهای جلسه‌ی سوم سخنرانی ایشان واقع شده بود، به خود ایشان عرضه گردید و با کمال تعجب جوابی این‌گونه از سوی آقای دکتر کدیور صادر شد: «شما من را متهم به وهابی‌گری می‌کنید.» !!
این درحالی بود که از نظر ما بحث مشکل علمی داشت و موضوعِ طرح‌شده ازسوی ما بدون نسبت‌دهی امر خاصی صورت گرفته بود و تنها یک موشکافی روش‌شناسانه این مطالب را جمع آوری کرده بود.
در نهایت نیز بااین‌که به‌طور شخصی از ایشان خواهش شد که سؤال و پاسخ را ادامه دهند، موضع ایشان چیزی جز تعطیل‌نمودن جلسات‌شان نبود. به این معنی که سلسله‌جلساتی را که قرار بود مدتی طول بکشد و شاید به بیش از ده‌جلسه منجر شود، به همان سه‌جلسه تقلیل دادند. گویی تمام نکاتی که ایشان وعده داده بودند، به همین سه‌جلسه محدود می‌شد!!
(البته موضوع چهارم مورد گفتگوی ایشان که در جلسه اول تیتر آن گفته شد اصلاً حتی طرح اولیه هم نگردید! و ایده پایان پذیرفتن مطالب کمی غیر عقلانی می‌نماید)
شاید این تصمیم از آن روی بود که پیشکسوتان نظریاتی که ایشان آن نظریات را به خود نسبت می‌دادند، انسان‌هایی نه‌چندان خوش‌نام در عالم اسلام ـ چه شیعه، چه اهل سنت ـ بودند! و البته؛ در بحث علمی این ملاحضات نیز نیاز است!
در هر حال؛ جلساتی که آقای دکتر کدیور در گروه مهندسی برق دانشگاه تهران تشکیل داده بودند تا به «بازخوانی منابع اعتقادی» بپردازند، به سبب چند سؤال که از سوی یک دانشجوی عادی مطرح شد، تعطیل گردید!
این در حالی بود که ایشان وعده داده بودند تا به پرسشهای ما پاسخ گویند!! و در نهایت؛ ما با انبوهی از پرسشهای پاسخ داده نشده رها گشتیم.
اما یک اتفاق که بعد از این مسأله رخ داد، این بود که تصمیم گرفتیم تا به نقد علمی نظراتی که توسط آقای دکتر کدیور ارائه می‌شوند، بپردازیم.
این تصمیم از تیرماه سال 1386 به فعلیت رسید. کار ما هم همان‌گونه که از قبل می‌خواستیم، کاری صرفاً علمی است و بس.
موضوع دانش‌آموختگی ما در دانشکده ی فنی دانشگاه تهران مورد تأیید آقای دکتر کدیور ـ و یا حداقل، گردانندگان انجمن اسلامی گروه برق ـ نیز هست!!
البته درخلال انجام این نقدهای علمی، برای آن‌که خدشه‌ی واردشده به آقای دکتر کدیور درباره‌ی غیرعلمی بودن روش‌شان بر نوشته‌های این گروه وارد نباشد، مشورت با استادان حوزه‌های اعتقادی بهره گرفته و می‌گیریم. حتی در مواردی مانند نقد زیارت جامعه‌ی کبیره که بحثی تخصصی در حوزه رجال نیاز داشت از روحانیان و درس‌آموختگان حوزه کمک گرفتیم.
نکته‌ای که در این فراز از اشاره‌ی با آن گریزی نیست، واکنش آقای دکتر کدیور نسبت به جزوه‌ی «بررسی زیارت جامعه‌ی کبیره» است.
در نخستین پنجشنبه‌ی پس شب بیست‌وسوم ماه رمضان سال 1386 شمسی، برگه‌ای در معرفی گروه ما آماده شد تا در مجلس عمومی آقای دکتر کدیور در حسینیه‌ی ارشاد توزیع شود.
هنگامی‌که دوست ما از سالن بیرون رفت تا برگه را برای توزیع آماده کند، جناب آقای دکتر کدیور در نبود او ـ یعنی همان‌کسی که در گروه برق دانشگاه تهران سؤالاتی مطرح کرد و ایشان مجلس‌شان را تعطیل کردند، ـ به موضع‌‌گیری پرداختند.
ایشان به‌جای آن‌که پاسخی علمی به رساله‌ی ما بدهند، جمع ما را «چند دانشجوی یک‌لاقبا» نامیدند که نمی‌توانند هزینه‌ی لازم برای تهیه‌ی چنین کتابچه‌ای را فراهم کنند.
البته ایشان گروه ما را به حفظ ادب هم توصیه کردند. یعنی آنچه در آن جزوه به‌عنوان غیرعلمی بودن روش ایشان ادعا شده و اثبات شده بود، ازجانب ایشان بی‌ادبی تلقی شد!
در این‌باره باید گفت: جناب آقای دکتر کدیور دعوی روشنفکری دینی و تعمّق جدی در متون اعتقادی شیعه را دارند. اما دیده شد که حتی فرازهای مختلف زیارت جامعه را اشتباه می‌خواندند. (نوار صوتی ایشان موجود است.) گذشته از این؛ وقتی کسی چون ایشان در در جای‌جای سخنرانی خود به کسانی چون شیخ کلینی و علامه‌ی مجلسی با لحنی نامطلوب طعنه می‌زنند، نباید اثبات غیرعلمی‌بودن روش خود را بی‌ادبی بنامند!!
هنوز هم ـ باوجود گذشت یک‌سال ـ خواستار آنیم که ایشان پاسخی علمی بر رساله‌ی «بررسی زیارت جامعه‌ی کبیره» صورت دهند.
درهرحال؛ از مراجعه‌کنندگان به پایگاه تراث می‌خواهیم تا این حرکت را تنها تلاشی علمی در نظر گیرند.
به خواست خدا، از این پس نیز هرگاه مطلبی در کنار آنچه در نوشته‌ها و مجالس آقای دکتر کدیور ارائه می شود، داشته باشیم، به شرکت کنندگان فرهیخته‌ی مجالس ایشان تقدیم خواهیم کرد. و رونوشتی از آن را نیر در این پایگاه خواهیم گذاشت.
باشد که مخاطبان گرامی به چشم قبول نگرند.
همچنین؛ آرزومندیم که جناب آقای دکتر کدیور نیز بعد از این‌همه هزینه و وقت بالاخره تصمیم بگیرند تا به انبوه سؤالاتی که آنها را ظاهراً بدون ارزش برای پاسخ‌گویی می‌دانند پاسخ دهند و از نظرات خود دفاع کنند.
این روش بسیار منطقی‌تر از آنی است که ایشان پیش گرفته‌اند:
فقط طرح شبهه. آن‌هم بیشتر «کلی‌گویی» و بدون پاسخ‌دادن به انبوه نقدهایی که توسط تعداد زیادی از صاحب‌نظران نوشته شده است.
با تشکر و تقدیم احترام فراوان
جمعی از دانشجویان دانشکده ی فنی
دانشگاه تهران
