فروغ ولايت

در دعاى ندبه

بسم الله الرحمن الرحيم

الحمد لله رب العالمين وصلى الله على محمد نبيه وآله وسلّم تسليماً

«اللهم ونحن عبيدك التائقون الى وليك المذكر بك وبنبيك خلقته لنا عصمة وملاذاً ، وأقمته لنا قواماً ومعاذاً ، وجعلته للمؤمنين منا اماماً فبلغه منا تحية وسلاماً ، وزدنا بذلك يارب اكراماً»

: بارالها، ما بندگان ناتوان توئيم كه به ولىّ تو كه (ديدار و يادش) تو را و پيغمبرت را به ياد آرد، پناهنده و مشتاقيم، تو او را براى ما پناهگاه و تكيه گاه آفريدى و وى را براى بقاى ما ملجأ و نگهدار، و براى مؤمنين از ما، پيشواى مفترض الطاعة قرار دادى، پس، از ما به حضرت او درود و سلامى فرست و مهربانى و نوازش خود را به ما بدين وسيله افزون فرماى.

«قسمتى از دعاى ندبه»

پيشگفتار

(وقال ربكم ادعوني أستجب لكم ...)1.

يكى از احساسات اصيل و حقيقى بشر، كه ريشه فطرى دارد، توجه به دعا و ارتباط يافتن با عالم غيب، و مبدأ آفرينش، و قدرت ازلى الهى است.

حاجت به دعا در ذات بشر موجود است، و در هنگام اضطرار و نااميدى از وسايل متعارف و اسباب و قواى مادّى آشكارتر مى شود و انسان بى اختيار، با جان و دل به سوى خداوند كريم كارساز روى مى آورد و از او يارى و مدد مى طلبد.

دعا بهترين غذاى روح، و نشاط بخش روان است، و هيچ وسيله اى براى اقناع روح وسيع بشر از آن مؤثرتر نيست.

دعا سلاح مؤمن است، خستگى ها را مى برد، و فشار مصائب وآلام را سبك مى سازد.

انوار دعا، ضمائر را روشن و تيرگى قلوب را بر طرف مى نمايد.

چه احساسى از احساس احتياج به دعا بهتر، و براى كمال نفس مفيدتر است؟

دعا كننده، ضعف و فقر و نياز و حاجت خود را كه تمام هويت هر ممكن است درك مى كند، و به قدرت و توانائى و بى نيازى مطلق خداى جهان پناه مى برد، وبا منبع واقعى تمام قدرتها و بى نيازيها و كمالات، ارتباط برقرار مى كند، و ضعف و فقر و حاجت خود را با آن جبران مى نمايد، با اطمينان و اعتماد، به سوى آينده هر چه بهتر گام برمى دارد.

اگر دعا نباشد، و اگر بشر خدا را نخواند، چگونه مى تواند بر حوادث پيروز شود؟ و در سختيها و شدائد چه پناهگاهى دارد؟

فوايد نفسى و روحى و تربيتى دعا، و حتى تأثير آن در ترقى فكر و معالجه بيمارى هاى روانى، ثابت شده است، و بشر عصر فضا به اين فوايد بيشتر از گذشته نياز دارد.

چون دعا براى انسان يك امر فطرى است، و شعور هر كس به آن مسلّم است، پيشرفت علم و صنعت، بشر را از آن بى نياز نساخته و بلكه دعا يك امر لازم و ضرورى زندگى انسان شناخته شده، و در اجتماعات به اصطلاح پيشرفته، توجه به مظاهر دعا رو به افزايش است.

در روش دعا نيز، مثل نواحى ديگر، انسان محتاج به هدايت هاى صحيح و معقول است كه اين احساس فطرى و ضرورت روحى، سبب گمراهى و سقوط او نشود، و وسيله اى براى افراد استفاده جو و منحرف نگردد.

مظاهر دعا در جاهليت و بين ملل قبل از اسلام، و ملل غير مسلمان معاصر، مظاهرى بود كه به انحطاط فكرى و اخلاقى، و خرافه پرستى2 كمك مى كرد، و تبه كارى ها را زياد و اعمال غير انسانى و وحشيانه را ترويج مى نمود.

وقتى آفتاب جهانتاب اسلام در جهان تابيد، و پرده هاى خرافات را دريد، چنانچه مى دانيم انقلاب عظيم آن، همه شؤون زندگى اجتماعى، معنوى، اخلاقى، فكرى، و سياسى را فرا گرفت، و در همه نواحى وارد شد، و تاريكى ها را برطرف كرد.

دعا نيز از امورى بود كه طبعاً در درجه نخست، مستقيم و غير مستقيم، مشمول اين انقلاب گشت و برنامه آن طورى ريخته شد كه شايسته شأن هر بشر آزاد و مترقّى و فهميده، و براى همه طبقات و تربيت عموم مفيد، و مدرسه آموزش و پرورش باشد.

اسلام برنامه هاى آزادى بخش دعا را اجرا كرد، و شخص پيغمبر اكرم 9 و اوصياى آن حضرت : برنامه هاى دعا را به مسلمانان آموختند، و بسيار از اهداف عاليه اسلام را در ضمن دعا به مردم تعليم و در دسترس جامعه گذارند.

چنانچه يكى از ذخاير بزرگ علمى و تربيتى اسلام را بايد دعا شمرد; زيرا مسائل توحيد و الهيّات، و نبوّت، و نظام حكومت و زمامدارى، و اخلاق و حقوق مدنى، و احكام و آداب مختلف همه در دعاهائى كه از اهل بيت رسالت : رسيده، مطرح شده و بطور تحقيق مدرسه دعاى اهل بيت، يكى از مدارس عاليه اى است كه در رشد فكرى، و ترقّى روحى و اجتماعى مسلمانان ـ اگر از آن استفاده شود ـ اثر عظيم دارد.

و تا مسلمان اين مدرسه را نبيند، شخصيت اسلامى او كامل نمى شود; مدرسه اى است كه همواره در شب و روز به روى همگان باز، و تكرار درس هاى آن شخص را على الدوام از درجه اى به درجه بالاتر صعود مى دهد.

ما در اينجا نمى خواهيم فلسفه و اسرار دعا و ارزش ادعيه مأثوره از اهل بيت : مانند صحيفه سجاديه، و نقش دعا را در ساختن شخصيت بيان كنيم، و نمونه هائى از جمله هاى ادعيه و مضامين بلند آنها را در هر موضوع بياوريم3 تا معلوم شود دين ما در هر ناحيه تا چه حدّ غنى است، و چه سرمايه هاى با ارزش و وسايل سعادت و نيكبختى در دسترس ما قرار دارد، و از آن استفاده نمى كنيم، زيرا اين موضوع محتاج به تأليف كتابى جداگانه است.

فقط مى خواستيم متوجّه باشيم كه هدايت هاى اسلام به حدّ كافى و وافى دعا را نيز فرا گرفته، و بطور صحيح تقاضاى فطرت ما را برآورده، و برداشت بهترين بهره ها را از دعا، پيشنهاد كرده است.



1 ـ و گفت پروردگار شما كه بخوانيد مرا تا اجابت كنم شما را. (سوره مؤمن، آيه60).

2 ـ اگر بعضى گمان كنند ملل به اصطلاح پيشرفته عصر ما، از خرافات و انديشه هاى بى اصل، و باورهائى كه حاكى از عدم رشد و عليل بودن قواى فكرى است آزاد شده اند، اشتباه مى نمايند; آنها با همه ادعاهائى كه دارند، چنان گرفتار خرافات هستند كه واقعاً عجيب است. آمارهائى كه گاهى در مجلات و روزنامه ها مى خوانيم، معلوم مى سازد كه اين صاحب اختياران جوامع انسانى محروم، در هر رشته از مظاهر زندگى تا چه حد گرفتار خرافات و روشهاى ناپسند هستند، كه اگر يك صدم آن از يك جامعه شرقى ظاهر شود، از هر سو چماق ارتجاع و عقب ماندگى را بر سرش مى كوبند.

هم اكنون در كشورهاى غربى، مردم اعتقاد عجيبى به فالگيرها دارند كه غرب زدگى متأسفانه بعضى جرايد ما را نيز مشوق آن ساخته است. تنها فرانسه طبق يك خبر رسمى (اطلاعات شماره 11460) در يك سال بيش از سيصد ميليارد فرانك به فالگيرها پرداخته است. در سائر رشته ها نيز زندگى اين جوامع، پر است از تضاد و ضعف قواى عقلانى، و اعمال خلاف شرف و فضيلت. باز در همين اطلاعات شماره 13823 ص6 ـ مقاله در قلب آمريكاى متمدّن را بخوانيد تا از انحطاط قواى فكر و معنوى به اصطلاح پيشرفته و مافوق بشر مطلع شويد.

3 ـ در كتاب «عالى ترين مكتب تربيت و اخلاق، يا ماه مبارك رمضان» اثر نگارنده به طور اختصار پيرامون دعا و برنامه هاى ماه مبارك مطالبى كه با اين بحث ارتباط دارد، نوشته شده است.